ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ

ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ

Τα κυριότερα μουσικά όργανα που συναντάμε στη νησιά των Δωδεκανήσων είναι η τσαμπούνα, η λύρα και το βιολί, ενώ κυριότερα όργανα συνοδείας είναι το λαούτο και το σαντούρι. Η τσαμπούνα     Η τσαμπούνα ή άσκαυλος είναι μουσικό όργανο το οποίο ανήκει στην κατηγορία των πνευστών. Εμφανίστηκε στην Ελλάδα μεταξύ του 1ου και του 2ου αι. μ.Χ. και έχει δυο ονομασίες. Στα νησιά παίρνει το όνομα τσαμπούνα, ενώ στη Μακεδονία και τη Θράκη γκάιντα είναι η ονομασία του μελωδικού αυτού οργάνου. Παίζεται συνήθως από βοσκούς ή γεωργούς που το κατασκευάζουν οι ίδιοι. Στα Δωδεκάνησα συναντάται κυρίως στην Πάτμο, στην Κάλυμνο και την Κάρπαθο (κυρίως στην Όλυμπο).     Χαρακτηριστικό είναι το  οξύ ηχόχρωμα και ο δυνατός ήχος. Κατασκευασμένο από δέρμα κατσίκας ή εριφίου κατάλληλα επεξεργασμένο και το επιστόμιο καλάμι, από ξύλο ή κόκκαλο.       Η λύρα      Η λύρα είναι το πιο βασικό μουσικό όργανο της αρχαίας Ελλάδας, σύμβολο του Θεού της μουσικής και του φωτός, του απολλώνειου πνεύματος. Τον 10ο αιώνα (βυζαντινή περίοδος), η λύρα αποκτά μια νέα μορφή παιξίματος που είχε ανακαλυφθεί στη Μικρά Ασία. Το παίξιμο με το δοξάρι, παύει δηλαδή να παίζεται με το δάχτυλο ή με μια πέννα. Υπάρχει ένα μελωδικός ήχος που υιοθετήθηκε από τους Βυζαντινούς και τους Άραβες. Μέχρι και τον 19οαιώνα παιζόταν σε όλο το Αιγαίο αλλά και σε μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας. Με το πέρασμα των αιώνων, το μουσικό αυτό όργανο κινδυνεύει να εξαφανισθεί ή να αλλοιωθεί. Στη στεριανή Ελλάδα επιβιώνει μόνο σε ορισμένες περιοχές της Μακεδονίας. Στα Δωδεκάνησα διατηρείται μόνο στην Κάσο, την Κάρπαθο και τη Χάλκη. Φυσικά για την Κρήτη μεγάλης σημασίας είναι η λύρα αφού έχει αποτελέσει ισχυρό εθνικό σύμβολο πολιτιστικής ταυτότητας του νησιού.     Στο παίξιμο της αχλαδόσχημης λύρας,ο λυράρης υπογραμμίζει το ρυθμό χτυπώντας δυνατά το έδαφος με τη φτέρνα ή το πέλμα του δεξιού συνήθως ποδιού. Η λύρα έχει αχλαδόσχημο (επιπεδόκυρτο) ηχείο και κοντό χέρι, χωρίς μπερντέδες, που συνεχίζει το ηχείο. Κλειδιά από πίσω προς τα εμπρός, καβαλάρης, τρεις μονές χορδές, στερεωμένες στο άκρο του ηχείου ή στο χτένι. Το βιολί     Το βιολί είναι σύμβολο της μουσικής παράδοσης του Αιγαίου. Είναι έγχορδο μουσικό όργανο που παίζεται με δοξάρι. Διαθέτει μαλακό ήχο και είναι κατάλληλο για κλειστούς χώρους. Ο Ελληνικός λαός λέγοντας βιολιά (στον πληθυντικό) χαρακτηρίζει τις μικρές λαϊκές ή παραδοσιακές ορχήστρες από διάφορα όργανα όπως φλάουτο, κλαρίνο, ούτι, ντέφι, τσαμπούνα κλπ. που απαρτίζονται κυρίως σε γιορτές γάμων και πανηγύρια. Το βιολί  εκτός από τα νησιά του Αιγαίου, είναι επίσης πολύ διαδεδομένο στην παραδοσιακή μικρασιατική και κρητική μουσική.  Το σαντούρι     Η προέλευση του έρχεται από την Μικρά Ασία. Το σαντούρι είναι έγχορδο κρουστό, επίπεδο μουσικό όργανο. Το όνομά του προέρχεται εκ της ελληνικής λέξεως «ψαλτήριον» μέσω της περσικής γλώσσας σαντούρ. Κατασκευάζεται συνηθέστερα από ξύλο καρυδιάς. Είναι ένα όργανο πολυφωνικό, συνδυάζει τη μελωδία και την αρμονία με έναν τρόπο μοναδικό. Μαζί με το βιολί και το λαούτο, αποτελεί και αυτό σύμβολο της μουσικής παράδοσης του Αιγαίου.                              Το λαούτο     Το λαούτο ή λαγούτο, είναι έγχορδο όργανο και συνήθως συνοδεύεται από το βιολί, το σαντούρι ή και άλλα μουσικά όργανα. Ανήκει και αυτό στην κατηγορία των μουσικών οργάνων που χαρακτηρίζουν την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Το παίξιμό του είναι πολύ διαδεδομένο στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη.                     https://sites.google.com/site/mousikedodekanesa/ta-mousika-organa-ton-dodekaneson